Ορισμένοι μιλούσαν για το El Dorado, άλλοι χρησιμοποιούσαν τη μυστηριώδη έκφραση «η πόλη Ζ». Την αναζητούσαν χρυσοθήρες κι εξερευνητές πάνω από πεντακόσια χρόνια, κανείς όμως δεν είχε καταφέρει να βρει αυτόν το χαμένο παράδεισο που, σύμφωνα με επίμονους μύθους, ήταν κρυμμένος στα απρόσιτα δάση του Αμαζονίου.
Τώρα, με τη βοήθεια δορυφορικών φωτογραφιών του χαρτογραφικού προγράμματος Google Earth τρεις αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι έχουν εντοπίσει άγνωστο προκολομβιανό πολιτισμό. Στη Βραζιλία, βαθιά μέσα στη μεγάλη λεκάνη του Αμαζονίου, κοντά στα σύνορα με τη Βολιβία, βρήκαν στην επιφάνεια του εδάφους 269 τεράστια γεωγλυφικά σχήματα που, κατά την άποψή τους, κάποτε περιλάμβαναν πόλεις, πλατείες, λεωφόρους, γέφυρες και τάφρους.
Το υγρό και πυκνό δάσος του Αμαζονίου έχει αρχίσει εδώ και πολύ καιρό να αποψιλώνεται και τα ίχνη που έχουν αποκαλυφθεί μας γυρίζουν αιώνες πίσω σε έναν
άγνωστο πολιτισμό που, σύμφωνα με μετρήσεις άνθρακα -14, άνθισε από τον 1ο μ.Χ αιώνα έως το 14ο. Η κοινωνία αυτή μέσα στη ζούγκλα εμφανίστηκε πάνω από χίλια χρόνια πριν από τους Ίνκας, η ακμή των οποίων άρχισε στα μέσα του 15ου αιώνα και οπωσδήποτε πολύ πριν από το 1492, όταν οι πρώτοι Ευρωπαίοι πάτησαν το πόδι τους στο Νέο Κόσμο.
Αεροφωτογραφίες vs βιβλία
Το μυστήριο της χαμένης πόλης παρέμενε άλυτο έως τη δεκαετία του 1990, όταν ο Βραζιλιάνος παλαιοντολόγος Alceu Ranzi, του Πανεπιστημίου του Rio Branco, πραγματοποιώντας πτήσεις πάνω από τη λεκάνη του Αμαζονίου στο δυτικό άκρο της Βραζιλίας εντόπισε στο έδαφος ευθείες γραμμές και γεωμετρικές δομές.
Τα σχήματα («γεωγλυφικά», όπως τα αποκαλούν) που υπήρχαν στο έδαφος ήταν πλέον ορατά, επειδή το τοπίο μετατράπηκε σε σαβάνα αφού το πυκνό δάσος που κάλυπτε παλιότερα όλη την περιοχή έχει αποψιλωθεί. Το 2002 μαζί με το Φινλανδό καθηγητή λατινοαμερικανικών σπουδών Martti Parssinen διαπίστωσαν ότι σε μια περιοχή που, σύμφωνα με τα βιβλία, ήταν παρθένα και δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί πολιτισμός υπήρχαν ίχνη από πανάρχαιες πλατείες, δρόμους, κατοικίες και γέφυρες.
Ο ρόλος του Google Earth
Με τη βοήθεια τoυ Google earth, που είναι από τα πιο σύγχρονα βοηθήματα των αρχαιολόγων, οι Alceu Ranzi, Martti Parssinen και η συνάδελφός τους Denise Schaan, του Πανεπιστημίου του Belem Βραζιλίας, ερεύνησαν επισταμένως την περιοχή. Με δορυφορικές φωτογραφίες και πάρα πολλές πτήσεις εντόπισαν και άλλες αρχαίες δομές, κύκλους, τετράγωνα και σύνθετα γεωμετρικά σχήματα. Σε πολλές περιπτώσεις τα σχήματα συνδέονται μεταξύ τους με ευθείς δρόμους, ή μάλλον λεωφόρους πλάτους έως 60 μέτρα.
Τα γεωγλυφικά αποτελούν, κατά τους ερευνητές, τα απομεινάρια ενός χαμένου πολιτισμού που είχε αναπτυχθεί σε περιοχή 250×250 τετραγωνικών χιλιομέτρων με πληθυσμό 60.000 κατοίκων, αριθμός που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την παλιά θεωρία ότι στο όξινο και λασπώδες έδαφος των τροπικών δεν είναι δυνατό να αναπτυχθεί μεγάλος πολιτισμός.
Τα γεωγλυφικά, με διάμετρο 90-300 μέτρα, μας δείχνουν περιφραγμένο χώρο ο οποίος περιβάλλεται από χαντάκια με πλάτος 11 και βάθος 1,3 μέτρα. Κατά τις κατασκευές χρειάστηκε να μεταφέρουν τεράστιες ποσότητες χώματος, γύρω στα 8.000 κυβικά μέτρα για κάθε σχηματισμό. Η λειτουργία των γεωγλυφικών παραμένει άγνωστη. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές υποδηλώνουν πάντως ότι σε ορισμένες περιπτώσεις πρόκειται για πόλεις.
Έχουν έρθει στην επιφάνεια απομεινάρια κατοικιών, σπασμένα αγγεία, άνθρακας και λίθινα σκεύη για μαγείρεμα. Χρησιμοποιούσαν τις τάφρους μάλλον για να συγκεντρώνουν νερό, πιθανόν και ως χώρους αποθήκευσης τροφών. Ταυτόχρονα, λειτουργούσαν και προστατευτικά για τους κατοίκους σε σχέση με τις εχθρικές επιθέσεις ξένων φυλών. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, άλλα γεωγλυφικά χρησίμευαν ως λατρευτικοί χώροι που προορίζονταν για θρησκευτικούς χορούς και άλλες τελετουργίες.
