Φυσιολογικά, δεν αμφιβάλλουμε για το πού ξεκινά και τελειώνει το ίδιο μας το σώμα. Νιώθουμε ένα βαθύ σύνδεσμο με το σώμα μας γιατί είναι το κέντρο των σκέψεων και των συναισθημάτων μας. Το πώς διατηρούμε τη συνείδηση του Εγώ μας είναι ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα στην επιστημονική έρευνα του εγκεφάλου. Ωστόσο, οι ερευνητές δυσκολεύονται πολύ να εξετάσουν τον εγκέφαλο με επιστημονικές μεθόδους. Αυτό οφείλεται μεταξύ άλλων στο ότι η συνείδηση αποτελεί μη μετρήσιμο μέγεθος και οι λεγόμενες εξωσωματικές εμπειρίες εμφανίζονται αυθόρμητα και διαρκούν πολύ λίγο.
Στο πλαίσιο της θεραπευτικής αγωγής ασθενών που πάσχουν από επιληψία, ο γιατρός Olaf Blanke, του πανεπιστημιακού νοσοκομείου της Γενεύης στην Ελβετία, ανακάλυψε πως μπορούσε να προκαλέσει διάφορους τύπους αλλόκοτων εμπειριών με τη βοήθεια ηλεκτρικών ερεθισμάτων στο κατάλληλο τμήμα του εγκεφάλου. Όταν γίνεται η εξέταση ασθενών που πάσχουν από επιληψία, συχνά τοποθετούνται ηλεκτρόδια στον εγκέφαλο για να αναζητηθεί η προέλευση της επιληψίας. Τα ηλεκτρόδια τοποθετούνται τυχαία κι ενώ μόνο ορισμένα από αυτά επηρεάζουν τα συμπτώματα, κάποια άλλα προκαλούν μυϊκές κινήσεις, συναισθήματα και σε ορισμένες περιπτώσεις εξωσωματικές εμπειρίες. Με τον τρόπο αυτό ο Olaf Blanke κατάφερε να εντοπίσει τις περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν τρεις πλευρές της αντίληψης του Εγώ.
Η ισορροπία προσγειώνει το Εγώ
Το γνωστότερο φαινόμενο είναι η εμπειρία της «ψυχής» που γλιστρά έξω από το φυσικό σώμα και να το κοιτάζει απ’ έξω ως ένα είδος θεατή. Πρόκειται για ένα σπάνιο βίωμα και πάντα προσωρινό, αλλά σε σειρά περιστατικών ο Blanke και άλλοι ερευνητές μπόρεσαν να το προκαλέσουν μέσω της ενεργοποίησης με ηλεκτρική διέγερση ειδικών τμημάτων του εγκεφάλου. Βρήκαν με τον τρόπο αυτό πως η αίσθηση της ισορροπίας συμβάλλει στο να προσγειώνει την αντίληψη του Εγώ μας έτσι ώστε αυτό να μη γλιστρά έξω από το σώμα.
Άλλο ένα παράδειγμα εξαφάνισης της αντίληψης του Εγώ είναι η μη λειτουργία της ικανότητας να αναγνωρίζει κανείς το ίδιο του το σώμα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στη μη αναγνώριση εκ μέρους του εγκεφάλου ότι έχει την κυριότητα ορισμένων μελών του σώματος και γι’ αυτό να τα θεωρεί ως ξένα στοιχεία. Τέτοιες συμπεριφορές παρατηρούνται συχνά σε περιπτώσεις μεταμόσχευσης μελών, όπως η περίπτωση ασθενούς που αποκτά νέο χέρι από εγκεφαλικά νεκρό δωρητή. Είναι αρκετά τα στοιχεία εκείνα που δείχνουν πως στις καταστάσεις αυτές η αίσθηση της όρασης παίζει καθοριστικό ρόλο.
Ο τρίτος τύπος κλονισμένης αίσθησης του Εγώ εμφανίζεται όταν ο εγκέφαλος δεν είναι σε θέση να εντοπίσει το σώμα. Εδώ βρίσκεται πιθανόν η αιτία της αδυναμίας συγχρονισμού των αισθήσεων, όπου ο εγκέφαλος δέχεται αντικρουόμενες πληροφορίες από το σώμα. Μπορεί έτσι να καταγραφεί το σύμπτωμα ο ασθενής να αισθάνεται πως υπάρχει κοντά του ένα αντίγραφο του σώματός του. Η κατάσταση θυμίζει σχιζοφρένεια, διαφέρει όμως από την ψυχική ασθένεια στο ότι ο πάσχων κατά κανόνα δεν θέλει να παραδεχθεί πως ο ξένος έχει σχέση μαζί του.
Υπάρχουν πολλές αφηγήσεις ανθρώπων των οποίων κλονίζεται η αντίληψη του Εγώ. Αποτελούν «χρυσωρυχείο» για τους ερευνητές που ξέρουν πως η μελέτη των εγκεφάλων των πασχόντων βοηθά στην καλύτερη αντίληψη σχετικά με την εμφάνιση του βιώματος της συνοχής του Εγώ στον εγκέφαλο.
