Cueva de los Cristales, η Σπηλιά των Κρυστάλλων, είναι ένα από τα θαύματα της φύσης. Οι τεράστιοι κρύσταλλοί της, που φτάνουν έως και τα έντεκα μέτρα μήκος, είναι κάτι το μοναδικό. Η ηρεμία και η ομορφιά ανταμώνουν σε αυτή την υπόγεια σπηλιά, που βρίσκεται σε βάθος 300 μέτρων, στο όρος Naica του βόρειου Μεξικού, δύο ώρες νοτίως της μεγαλούπολης Chihuahua.
Οι κρύσταλλοι σχηματίστηκαν πριν από τουλάχιστον μισό εκατομμύριο χρόνια. Από τότε παρέμειναν κρυμμένοι κάτω από την καυτή μεξικανική έρημο, μέχρι που τους ανακάλυψαν εντελώς τυχαία δύο αδέλφια, τον Απρίλιο του 2000, φανερώνοντας έτσι στον κόσμο αυτή την παράξενη ομορφιά. Η ομορφιά αυτή, πάντως, δεν είναι τόσο ακίνδυνη όσο φαίνεται. Στην πραγματικότητα, η σπηλιά είναι ένας άγριος και επικίνδυνος τόπος. Η θερμότητα που έχει απομείνει από το αρχέγονο πυρωμένο μάγμα δημιουργεί θερμοκρασίες έως και 45 βαθμών Κελσίου, ενώ η υγρασία πλησιάζει το 100%.
Σκάβοντας για μόλυβδο και ασήμι, οι άνθρωποι της εξορυκτικής εταιρείας Penoles προκάλεσαν σημαντική πτώση της στάθμης των υπόγειων υδάτων στο όρος Naica, αποστραγγίζοντας έτσι και τη σπηλιά. Η φυσική προστασία που παρείχε το νερό στους κρυστάλλους χάθηκε, κάτι που επιτρέπει την είσοδο σε περισσότερο αέρα, αλλά και σε μεμονωμένους τουρίστες και κλέφτες. Αυτό είναι καταστροφικό.
Η απουσία νερού σταμάτησε, ουσιαστικά, την ανάπτυξη των κρυστάλλων, οι οποίοι δε διαθέτουν πλέον φυσική στήριξη και, ως εκ τούτου, κινδυνεύουν να καταρρεύσουν ή να στραβώσουν από το ίδιο τους το βάρος. Καθώς το διοξείδιο του άνθρακα και άλλα αέρια προσδίδουν ένα πιο σκούρο χρώμα στους κρυστάλλους, η απόκοσμη ομορφιά της σπηλιάς κινδυνεύει να χαθεί – και αυτή τη φορά για πάντα.
Ερευνητές απ’ όλο τον κόσμο
Από το 2001 και μετά, πολλοί ερευνητές απ’ όλο τον κόσμο αψηφούν την απίστευτη ζέστη και μπαίνουν στη σπηλιά, φορώντας όμως ειδικές φόρμες με συστήματα ψύξης. Οι αποστολές του προγράμματος Naica δεν είναι μόνο ταξίδια στο εσωτερικό της Γης αλλά και ταξίδια πίσω στο χρόνο.
Με τα οχήματα της εταιρείας εξορύξεων χρειάζεται κανείς 20 λεπτά για να φτάσει στην είσοδο της Σπηλιάς των Κρυστάλλων, ακολουθώντας ένα δαιδαλώδες σύστημα στοών κάτω από το βουνό. Οι ομάδες αποτελούνται από βιολόγους, φυσικούς, σπηλαιολόγους, εξωβιολόγους, μεταλλειολόγους, οικολόγους, γιατρούς, επιστήμονες της πληροφορικής, μηχανικούς, φωτογράφους και άλλους ερευνητές.
Τις ερευνητικές δραστηριότητες συντονίζει ο καθηγητής κρυσταλλογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια Paolo Forti και ο φυσικός Giovanni Badino από το Πανεπιστήμιο του Τορίνο. Οι ερευνητές εργάζονται ειδικότερα σε δύο κύρια προγράμματα: Το ένα μελετάει τη γεωλογία της Σπηλιάς των Κρυστάλλων, ενώ το άλλο εξετάζει το πώς οι άνθρωποι μπορούν να εργάζονται κάτω από ακραίες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας.
Ευτυχής συγκυρία
Το ότι οι κρύσταλλοι έγιναν τόσο μεγάλοι οφείλεται στις πολύ ιδιαίτερες συνθήκες που διαμορφώθηκαν στο όρος Naica. Οι σχετικές διεργασίες ξεκίνησαν πριν από 25 εκατομμύρια χρόνια, όταν καυτό μάγμα εξωθήθηκε από τα έγκατα της Γης, κάτω από το βουνό αυτό του Μεξικού. Με τον καιρό, η θερμοκρασία του μάγματος υποχώρησε, καθώς οι νεοδημιουργηθείσες σπηλιές γέμιζαν νερό. Το μάγμα ήταν ακόμη θερμό, φυσικά, αλλά το νερό στις σπηλιές γινόταν όλο και ψυχρότερο, δημιουργώντας ιδανικές συνθήκες για το σχηματισμό των κρυστάλλων.
Οι κρύσταλλοι σχηματίστηκαν καθώς το νερό από το υπέδαφος, με θερμοκρασία 580C, συναντούσε το πολύ ψυχρότερο βρόχινο νερό, που έμπαινε στη σπηλιά από τις ρωγμές του πετρώματος. Το ζεστό νερό ήταν κορεσμένο με θειούχες ενώσεις, ενώ το ψυχρό νερό περιείχε άφθονο οξυγόνο. Λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας σε μέταλλα, το θερμό νερό ήταν πολύ βαρύτερο από το βρόχινο νερό, το οποίο παρέμενε στην επιφάνεια σαν ένα ψυχρό στρώμα. Παρ’ όλο που οι υδάτινες μάζες δεν αναμειγνύονταν, λόγω της μεγάλης διαφοράς σε πυκνότητα, οξυγόνο περνούσε στο ζεστό στρώμα νερού· οι θειούχες ενώσεις οξειδώνονταν, κάτι που οδήγησε σε έναν ελαφρό υπερκορεσμό από θειικά άλατα, δημιουργώντας έτσι μια καθίζηση θειικού ασβεστίου, από την οποία σχηματίστηκαν οι κρύσταλλοι.
Η διαδικασία αυτή παίρνει χρόνο· πολύ χρόνο. Αλλά η φύση είναι υπομονετική, και οι κατάλληλες συνθήκες διαμορφώθηκαν εδώ και πολλές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια στη Σπηλιά των Κρυστάλλων.
Όλοι οι κρύσταλλοι στη σπηλιά αποτελούνται από σεληνίτη, ο οποίος είναι ένα είδος γύψου. Ο σεληνίτης είναι τόσο μαλακός που οι μπότες των ερευνητών αφήνουν πάνω του χαρακιές ακόμη και τα νύχια τους όμως αφήνουν ίχνη από γρατσουνιές. Γι’ αυτό, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να κάνουν όσο το δυνατόν λιγότερη ζημιά στους κρυστάλλους. Ραδιομέτρηση έδειξε ότι οι πιο παλιοί κρύσταλλοι, ηλικίας 600.000 χρόνων, έχουν πολλά να μας πουν για το παρελθόν.
Οι ερευνητές κατάφεραν να απομονώσουν καλά διατηρημένη γύρη από τους κρυστάλλους σεληνίτη. Αυτή η αρχαία γύρη, που παρέμεινε εγκλωβισμένη επί 30.000 χρόνια μέσα στους κρυστάλλους, μας αποκάλυψε πολλά για την προϊστορική βλάστηση της περιοχής. Αποδείχθηκε, μεταξύ άλλων, ότι αυτό το ηλιοκαμένο και έρημο κομμάτι του Μεξικού ήταν πριν από 30.000 χρόνια καλυμμένο από πυκνά δάση.
