Μια από τις απορίες που είχα πάντα είναι πως διάολο μαζεύονται τόσα σκουπίδια κάθε μέρα. Αιτία καυγά στο σπίτι. Αυτό το «Να πάρεις τα σκουπίδια φεύγοντας» που ακούω από τη γυναίκα μου κάθε φορά που ανοίγω την εξώπορτα, μου τη δίνει στα νεύρα. Αφού τα πέταξα πριν αναρωτιέμαι, άλλα είναι αυτά; Κάποτε οι νοικοκυρές έβγαζαν κάθε βράδυ μια σακούλα και η δουλειά τελείωνε εκεί. Σήμερα πετάμε μια σακούλα κάθε τρεις ώρες.
Το κακό ξεκινά από το ότι σήμερα αντιμετωπίζουμε τα πράγματα με το σκεπτικό της εμποριοκρατίας. Όλα πρέπει να έχουν ένα όφελος. Από τις ανθρώπινες σχέσεις και τα αισθήματα μέχρι τα καταναλωτικά προϊόντα.
Ο μερκαντιλισμός μας οδηγεί συνεχώς στη λογική να βλέπουμε πίσω από οτιδήποτε τη χρησιμότητα. Η λογική αυτή βοηθά και βοηθιέται από τους ειδικούς του σύγχρονου μάρκετινγκ που ψάχνουν παντού να ανακαλύψουν καινούριες ανάγκες. Είναι εξαιρετικά δύσκολο για το σημερινό άνθρωπο να προβάλει σοβαρές αντιστάσεις σε όλο αυτό, λόγο του καταιγισμού των ερεθισμάτων που δέχεται καθημερινά από την προπαγάνδα των συμφερόντων του κέρδους.
«Για τους συνετούς είναι αρκετά αυτά που είναι αναγκαία» (Ευριπίδης)
Αυτές οι ασταμάτητες γεννήσεις χρησιμότητας, αναγκών και θέλω που δημιουργεί το μάρκετινγκ και οι πωλήσεις, έχουν πολλαπλασιάσει των αριθμό των προϊόντων που καταναλώνονται από το μέσω άνθρωπο καθημερινά. Κάποτε όλη η οικογένεια χρησιμοποιούσε ένα σαμπουάν, μια οδοντόκρεμα και ένα απορρυπαντικό ρούχων. Σήμερα ο καθένας έχει τη δικιά του τρίχα, άλλος ξηρή και άλλος λιπαρή. Ο ένας έχει ουλίτιδα άλλος τερηδόνα και πάει λέγοντας.
Από την ώρα που ξυπνάς το πρωί «χρειάζεσαι» ένα σωρό πράγματα, και σου είναι όλα απαραίτητα. Τα μαλλιά της καλλονής στην τηλεόραση, το πιθανότερο είναι να μην έχουν καμία σχέση με τα δικά μας επίσης δεν νομίζω να υπάρχει καμία γυναίκα που κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως περπατάει και πετάει. Οι περισσότερες αισθάνονται χάλια, είναι καταπονημένες και μπορεί να πονούν.
Όλοι αγωνιούν για τη ζωή σου και θέλουν να σε διευκολύνουν. Όλα πρέπει να γίνονται εύκολα, δεν πρέπει να κουράζεσαι καθόλου. Σε προσέχουν αυτοί και τα προϊόντα τους. Εσύ το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να αγοράσεις το κατάλληλο και μετά βέβαια να πετάξεις τα σκουπίδια στο σωστό κάδο.
Είναι πιο εύκολο να αγοράσεις μια μπλούζα που «κόβει» τα ψωμάκια ή βαφή μαλλιών ή καινούριο παντελόνι ή κόκκινα γυαλιά ηλίου ή να φορέσεις κορδέλα στα μαλλιά για να αισθανθείς ωραία, από το να χάσεις 10 κιλά κάνοντας δίαιτα και γυμναστική για έξι μήνες. Ο μεγάλος πανικός γίνεται με τις συσκευασίες. Αγοράζεις ανταλλακτικά ξυραφάκια και χρειάζεσαι πυροβόλο για να ανοίξεις τη συσκευασία. Το πακέτο και η σακούλα ενός παιδικού παιχνιδιού που όλοι έχουν την τύχη να αγοράσουν, είναι στην καλύτερη περίπτωση τεράστια. Είμαι σίγουρος ότι σε πολλά προϊόντα που βρίσκονται στα ράφια, το περιτύλιγμα κοστίζει περισσότερο από το περιεχόμενο.
Όλη αυτή η υπερκατανάλωση προϊόντων των σύγχρονων κοινωνιών, τα shopping therapy, η λογική του μερκαντιλισμού και το έχω άρα είμαι άρα υπάρχω και ζω καλά, έχει οδηγήσει τον πλανήτη μπροστά στη σοβαρότερη πρόκληση που υπήρξε ποτέ. Αυτή τη συσσώρευσης των εκατομμυρίων τόνων σκουπιδιών και της επιβεβλημένης διαχείρισης τους.
Αρωγός σε όλο αυτό είναι η τεράστια αύξηση της παραγωγικότητας των βιομηχανιών κυρίως λόγο της εξέλιξης της τεχνολογίας. Η εξέλιξη αυτή συντέλεσε στο να μειωθεί το κόστος παραγωγής και κατ επέκταση η τιμή των προϊόντων. Η μείωση της τιμής των προϊόντων σε συνδυασμό με το άνοιγμα των αγορών και την ελεύθερη διακίνηση των αγαθών από τρίτες χώρες όπως η Κίνα, οδήγησε στην αντίληψη του προϊόντος μιας χρήσης. Αγοράζεις ένα μπλουζάκι 1 ευρώ και δεν αξίζει τον κόπο να το πλύνεις, οπότε το πετάς στα σκουπίδια.
Η δουλεία του μάρκετινγκ είναι να πλάθει μύθους και έχει φτάσει σε σημείο να το κάνει πολύ καλά και αυτό επιβεβαιώνεται καθημερινά. Όταν ακούμε για παράδειγμα για πράσινη ανάπτυξη το μυαλό μας πάει σε πράσινα λιβάδια με γάργαρα νερά. Κανείς δε σκέφτεται τις μαύρες πλάκες πυριτίου σε μεταλλικό σκελετό και βάση από μπετόν των φωτοβολταικών συστημάτων.
Κάποιος ιδιοκτήτης μεγάλης εταιρίας καλλυντικών είπε κάποτε ότι «στο εργοστάσιο παράγουμε καλλυντικά και στα ράφια πουλάμε όνειρα». Αυτό ακριβώς ζούμε σήμερα. Προσπαθούμε να ζούμε τη ζωή που μας πλασάρουν. Αντί για εμάς ζει το μοντέλο μέσα από τον κόσμο των διαφημίσεων και των προτύπων. Δεν οδηγούμε εμείς το αυτοκίνητο μας αλλά η ξανθιά που χαμογελά και επιλέγει θάλασσα γιατί έχει κάνει αποτρίχωση.
Απομυθοποίηση είναι η λέξη κλειδί για να σταματήσει αυτή η τρέλα του υπερκαταναλωτισμού και της συσσώρευσης των σκουπιδιών. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε στο μυαλό μας τι ακριβώς χρειαζόμαστε κάθε φορά. Βοηθά πολύ η απογύμνωση του προϊόντος από διαφημίσεις και συσκευασία πριν την αγορά του. Με λίγα λόγια μη μασάτε το παραμύθι που σας πλασάρουν. Εσείς έχετε τη δύναμη.
Λάζαρος Νικολάου
stokentri@gmail.com
