Ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (ΗΕΩ) και θεραπεία

Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (ΗΕΩ) αποτελεί την κύρια αιτία σοβαρής απώλειας όρασης σε άτομα άνω των 50 ετών και λόγω της αύξησης  της μέσης επιβίωσης του  πληθυσμού στις κοινωνίες του δυτικού κόσμου, τείνει να λάβει επιδημικές διαστάσεις.

Η ωχρά κηλίδα είναι η κεντρική περιοχή του αμφιβληστροειδούς στο πίσω μέρος του οφθαλμού που μας επιτρέπει να διακρίνουμε λεπτομέρειες τόσο στην κοντινή όσο και στην μακρινή όραση (διάβασμα, οδήγηση, κλπ). Εφόσον η ωχρά κηλίδα καταστραφεί από τη νόσο, το άτομο δεν είναι τυφλό, έχει χάσει όμως τα ποιοτικότερα στοιχεία της όρασής του. Για τον λόγο αυτό οι ασθενείς διατηρούν κάποια χρήσιμη όραση και συχνά μπορούν να ζουν αυτόνομα (θεωρούνται όμως νομικά τυφλοί). Προσβάλλονται  και οι δύο οφθαλμοί  (με διαφορετική ίσως βαρύτητα) και οι βλάβες είναι δυστυχώς μη αναστρέψιμες.

Η ακριβής αιτιολογία της πάθησης παραμένει αδιευκρίνιστη. Ο σημαντικότερος επιβαρυντικός παράγοντας είναι η  ηλικία,  όμως η κληρονομικότητα παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο. Το κάπνισμα, η «καθιστική» ζωή, η αύξηση του βάρους, καθώς και η απροστάτευτη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία αποτελούν επιπλέον παράγοντες κινδύνου.

Η ΗΕΩ εμφανίζεται ως δυο ξεχωριστές οντότητες, την ΗΕΩ ξηρού τύπου και την ΗΕΩ υγρού τύπου, ανάλογα με το εάν μαζεύεται υγρό στην ωχρά.

Τα συμπτώματα στην πρώτη μορφή είναι μεταμορφοψία (παραμόρφωση της εικόνας κυρίως με τις ευθείες γραμμές να φαίνονται καμπύλες),θάμβος και σταδιακή μείωση της όρασης. Στην υγρά μορφή, η μείωση ή απώλεια της όρασης είναι συνήθως αιφνίδια.

Η διάγνωση γίνεται με βυθοσκόπηση από τον οφθαλμίατρο ενώ επιπλέον εξετάσεις όπως φλουοραγγειογραφία και Οπτική Τομογραφία Συνοχής (OCT), την επιβεβαιώνουν.

Για την ξηρά μορφή: δεν υπάρχει θεραπεία παρά μόνο η λήψη βιταμινούχων σκευασμάτων που φαίνεται να επιβραδύνουν την εξέλιξή της.

Η υγρά μορφή, που είναι και η πιο επιθετική μορφή της νόσου, αντιμετωπίζεται τα τελευταια χρόνια με την ενδοϋαλοειδική χορήγηση των  αντι-αγγειογενετικών παραγόντων.

Πρόκειται για θεραπεία η οποία πραγματοποιείται με την ένθεση του φαρμάκου μέσα στον οφθαλμό μέσω λεπτής βελόνης μετά από τοπική αναισθησία και σε άσηπτες συνθήκες για αποφυγή ενδοφθαλμίτιδας (δηλαδή ενδοφθάλμιας φλεγμονής). Λόγω αυτού συνταγογραφούνται μετά την ένεση  αντιβιωτικές σταγόνες για μια εβδομάδα και ο ασθενής πηγαίνει σπίτι του. Η παρακολούθηση είναι μηνιαία και ανάλογα με την ανταπόκριση προσδιορίζεται και η συνέχιση καθώς και η συχνότητα της αγωγής.

Στόχος της θεραπείας είναι να σταθεροποιηθεί ή ακόμα και να βελτιωθεί η οπτική οξύτητα του ασθενούς.

Στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης (ΠΓΝΑ) λειτουργεί τμήμα Παθολογία Βυθού της οφθαλμολογικής κλινικής με υπεύθυνο τον κ. Δαρδαμπούνη Δούκα (Επιμελητής Α, ΕΣΥ) και τον κ Νάνο Παναγιώτη (Επιμελητής Α, ΕΣΥ), στο οποίο πραγματοποιείται σε τακτική βάση η παρακολούθηση των ασθενών, δυνατότητα εξέτασης με ψηφιακή φλουοροαγγειογραφία και ΟCT (SLO OCT,OTI Toronto) καθώς και η εφαρμογή των σύγχρονων θεραπειών.

Τα αποτελέσματα  όσο αναφορά την αποτελεσματικότητα της ενδοϋαλοειδικής θεραπείας των ατιαγγειογεννετικών παραγόντων είναι ενθαρρυντικά. Όπως προκύπτει από μια αναδρομική μελέτη της κλινικής του ΠΓΝΑ τ’ αποτελέσματα της οποίας παρουσιάστηκαν στο 6º συνέδριο υαλοειδούς – αμφιβληστροειδούς στην Αθήνα το 2011, σε 30 ασθενείς που έλαβαν θεραπεία και συμπλήρωσαν 24 μήνες παρακολούθησης  σημειώθηκαν τα εξής:

Βελτίωση της οπτικής οξύτητας : 44 % των ασθενών.
Σταθεροποίηση της οπτικής οξύτητας: 32% των ασθενών.
Επιδείνωση της οπτικής οξύτητας: 24% των ασθενών.

Όσο αναφορά την ασφάλεια της θεραπείας σε κανέναν ασθενή δεν σημειώθηκε κάποια σοβαρή τοπική ή συστηματική παρενέργεια.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα αποτελέσματα της θεραπείας είναι  πολύ καλύτερα όταν οι αλλοιώσεις δεν είναι πολύ προχωρημένες γι’ αυτό και συνιστάται  ο ασθενής να επισκέπτεται εγκαίρως τον οφθαλμίατρο όταν εμφανίζονται τα πρώτα συμπτώματα για να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος.

Άννα Κουτσογιάννη
Ειδικευόμενη Οφθαλμολογικής Κλινικής
Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Αλεξ/πολης