Προεδρικό διάταγμα του Τούρκου πρωθυπουργού Ταγίπ Ερντογάν, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της τουρκικής κυβερνήσεως, προβλέπει την επιστροφή στα μειονοτικά κοινωφελή ιδρύματα της ακίνητης περιουσίας, που απέκτησαν με την καταγραφή του 1936.
Ο κ. Ερντογάν αναμένεται να κάνει την επίσημη ανακοίνωση σε γεύμα «ιφτάρ» που παραθέτει την Κυριακή προς τιμήν του η ελληνική μειονότητα, με αφορμή τη λήξη της νηστείας για το Ραμαζάνι.
Το διάταγμα, που έχει την ισχύ νόμου, προβλέπει ότι τα κοινωφελή ιδρύματα των μειονοτήτων έχουν προθεσμία 12 μηνών για να διεκδικήσουν τις περιουσίες τους.
Σε περίπτωση που το περιουσιακό στοιχείο έχει περάσει σε χέρια τρίτων, τότε το ίδρυμα θα λάβει αποζημίωση βάσει της αντικειμενικής αξίας, όπως ορίζεται από το τουρκικό υπουργείο Οικονομικών.
Το πρόβλημα με τους τίτλους ιδιοκτησίας των μειονοτικών ιδρυμάτων είναι αρκετά παλιό. Το 1936 η τουρκική κυβέρνηση ζήτησε από τις ενορίες και τα μειονοτικά ιδρύματα να υποβάλουν αναλυτικές δηλώσεις με τα ακίνητα που κατείχαν.
Η Διεύθυνση Βακουφίων θεώρησε ως τελικές και αμετάκλητες τις δηλώσεις αυτές (ο περιώνυμος «μπεγιαναμές»). Η απαγόρευση αυτή επεβλήθη στην πράξη μετά το 1972, όταν μία απόφαση του Νομικού Συμβουλίου του Ανώτερου Εφετείου αποτέλεσε για τη Διεύθυνση Βακουφίων την «νομική βάση» για να θεωρήσει τις προαναφερθείσες δηλώσεις του 1936 οριστικές αφαιρώντας από τα μειονοτικά όργανα την κυριότητα όλων των ακινήτων, που είτε από παράληψη δεν δηλώθηκαν, είτε αποκτήθηκαν (μέσω δωρεάς, διαθήκης ή αγοράς) μετά τη χρονολογία αυτή.
Το προεδρικό διάταγμα της τουρκικής κυβέρνησης έρχεται να αποκαταστήσει τις αδικίες που έγιναν σε σχέση με την απόδοση στις μειονότητες της κυριότητας των ακινήτων τους με βάση τη δήλωση του 1936, ενώ παράλληλα δίνει λύση και σε ευρύτερα θέματα, όπως το καθεστώς ιδιοκτησίας κάποιων κρηνών και των μειονοτικών νεκροταφείων, η κυριότητα των οποίων μεταβιβάστηκε στο παρελθόν στους δήμους.
Μία ανάλογη με την παρούσα ρύθμιση είχε γίνει και το 2008. Η ρύθμιση αυτή προέβλεπε την άρση της απαγόρευσης προς τα κοινωφελή μειονοτικά ιδρύματα να δέχονται ακίνητα ως δωρεά ή κληροδότημα ακίνητη περιουσία και ως εκ τούτου η πράξη μεταβίβασή τους είχε ακυρωθεί για όσα ακίνητα είχαν αποκτήσει μετά τον «μπεγιαναμέ» του 1936.
Με την απόφαση του 2008 είχε δοθεί λύση σε μέρος των εκκρεμών υποθέσεων, επιστράφηκε μέρος των ακινήτων που δεν είχαν δηλωθεί το 1936, ωστόσο παράγοντες της ελληνικής μειονότητας στην Κωνσταντινούπολης σχολίαζαν ότι η ρύθμιση δεν ήταν επαρκής.
Η ρύθμιση του 2008 δεν προέβλεπε την καταβολή αποζημιώσεων για τα ακίνητα που η ιδιοκτησία τους πέρασε με διάφορες μεθοδεύσεις σε τρίτους. Οι ίδιοι παράγοντες της μειονότητας επισήμεναν ιδιαίτερα το γεγονός ότι η νέα ρύθμιση προβλέπει την καταβολή αποζημιώσεων.
Ιδιαίτερη σημασία έχει τέλος το γεγονός ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός προτίμησε να προωθήσει τη νέα ρύθμιση με προεδρικό διάταγμα, αποφεύγοντας τις χρονοβόρες διαδικασίες μία νομοθετικής ρύθμισης στην Εθνοσυνέλευση και τις αντιδράσεις εντός και εκτός του κόμματός του που πιθανώς αυτή θα προκαλούσε.
