Οι ιογενείς λοιμώξεις ή ιώσεις αποτελούν συχνό φαινόμενο κατά τη σχολική περίοδο, ταλαιπωρώντας τους μικρούς μαθητές κυρίως προσχολικής αλλά και σχολικής ηλικίας. «Καθώς τα τελευταία δύο χρόνια η έξαρση των ιώσεων ήταν ιδιαίτερα έντονη και με μεγάλη χρονική διάρκεια, είναι φυσικό οι γονείς ήδη με το άνοιγμα των σχολείων να προβληματίζονται για το πώς τα παιδιά τους θα ανταπεξέλθουν στις ιώσεις τη νέα σχολική χρονιά», λέει η κ. Μαρία Παπαδάκη Διευθύντρια Παιδιατρικής Κλινικής Metropolitan Hospital, αναφέροντας τρόπους προστασίας των παιδιών από τις ιώσεις αλλά και αντιμετώπισής τους:
Ένα υγιές παιδί νηπιακής ηλικίας που πηγαίνει σε παιδικό σταθμό μπορεί να προσβληθεί από ιογενή λοίμωξη 10-15 φορές ανά σχολική χρονιά.
Αυτό συμβαίνει εν μέρει γιατί ο οργανισμός των μικρών παιδιών είναι πιο ευάλωτος, καθώς το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένο, αλλά και γιατί στις μικρές αυτές ηλικίες είναι δυσκολότερη η τήρηση των κανόνων υγιεινής. Συνήθως η δυσκολότερη χρονιά είναι η πρώτη, οπότε και ο οργανισμός του παιδιού έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με πλήθος λοιμωδών παραγόντων, κυρίως ιών αλλά και βακτηρίων μέσα στην σχολική αίθουσα.
Το γεγονός αυτό ωθεί πολλούς γονείς να αναβάλλουν τη έναρξη της σχολικής ζωής και να την μεταφέρουν σε μεγαλύτερες ηλικίες ή να σταματούν την φοίτηση των παιδιών τους στον παιδικό σταθμό στη μέση της σχολικής χρονιάς, με αρνητικές συνέπειες στην ψυχολογία των παιδιών, αλλά και σοβαρές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις για τις οικογένειες.
Πώς μπορούμε να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών και συνεπώς να τα προστατεύσουμε από την έξαρση των ιώσεων;
Η καλή υγεία των παιδιών και η ενίσχυση του ανοσοποιητικού τους συστήματος βασίζεται στο τρίπτυχο υγιεινή διατροφή-άθληση-επαρκής ύπνος.
Η σωστή διατροφή αποτελεί τη βάση για το χτίσιμο ενός δυνατού αμυντικού συστήματος, το οποίο θα βοηθήσει το παιδί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τους ιούς με τους οποίους θα έρθει σε επαφή.
Τροφές πλούσιες σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία όπως βιταμίνη Α, D και Ε, ω-3 λιπαρά οξέα, σίδηρο και σελήνιο, αποτελούν «όπλα» για την θωράκιση της άμυνας του οργανισμού.
Συστήνεται τα παιδιά να ακολουθούν μία ισορροπημένη διατροφή, που να περιλαμβάνει όλες τις ομάδες των τροφίμων, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, στα πρότυπα της μεσογειακής δίαιτας. Επιπλέον, θα πρέπει να υπενθυμίζουμε στα παιδιά μας να πίνουν συχνά νερό, καθώς η μη επαρκής ενυδάτωση εξασθενεί τον οργανισμό και τον καθιστά περισσότερο ευάλωτο στις λοιμώξεις.
Παράλληλα, η άθληση προσφέρει στα παιδιά σωματική και ψυχική ευεξία, μειώνει το stress και τα βοηθά να κοιμηθούν καλύτερα. Τα μικρά παιδιά πρέπει να κοιμούνται τουλάχιστον 9-12 ώρες ημερησίως και να τηρούν ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου. Θα πρέπει να αποφεύγεται η χρήση οθόνης μετά τις απογευματινές ώρες, καθώς διαταράσσει την ηρεμία του παιδιού και παρεμποδίζει τη διαδικασία του ύπνου.
Τέλος, μην ξεχνάμε ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών είναι να είμαστε συνεπείς με το πρόγραμμα εμβολιασμών, όπως αυτό ορίζεται από το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών για παιδιά και εφήβους και εφαρμόζεται από τον οικογενειακό παιδίατρο.
Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Εμβολιασμών παιδιών και εφήβων του 2024, συστήνεται ο εμβολιασμός έναντι της γρίπης σε όλα τα παιδιά ηλικίας από 6 μηνών έως 5 ετών και στα μεγαλύτερα παιδιά που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για σοβαρή νόσο, όπως παιδιά με χρόνια αναπνευστικά, καρδιολογικά ή νευρολογικά προβλήματα.
Πώς μπορούμε να προφυλάξουμε τα παιδιά από την μετάδοση των ιώσεων;
Πρόσφατα το CDC (Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών) των ΗΠΑ εξέδωσε ανανεωμένες οδηγίες για την μείωση της διασποράς των ιογενών λοιμώξεων στις σχολικές αίθουσες, σε μία προσπάθεια να περιοριστούν οι ημέρες απουσίας των μαθητών από τα σχολεία λόγω ασθένειας.
Οι οδηγίες αυτές περιλαμβάνουν πρακτικές που θα πρέπει να εφαρμόζονται κυρίως από τους εργαζόμενους στο χώρο των σχολείων, όπως τακτικός αερισμός των σχολικών αιθουσών και λεωφορείων, καθώς και καθημερινός καθαρισμός των επιφανειών με τις οποίες έρχονται συχνά σε επαφή οι μαθητές όπως θρανία, πόμολα, πληκτρολόγια ηλεκτρονικών υπολογιστών, παιχνίδια κ.α. Ωστόσο, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση και σε κανόνες υγιεινής που θα πρέπει να μάθουν να εφαρμόζουν οι μαθητές όλων των ηλικιών, ώστε να προστατεύσουν τον εαυτό τους αλλά και τους συμμαθητές τους από την μετάδοση των λοιμώξεων.
Ποιους κανόνες υγιεινής πρέπει να διδάξουμε στα παιδιά μας;
Η σωστή υγιεινή των χεριών αποτελεί ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέτρα πρόληψης της μετάδοσης των ιώσεων ιδιαίτερα αυτών του αναπνευστικού και του γαστρεντερικού συστήματος, οι οποίες είναι και οι συχνότερες. Μελέτες δείχνουν ότι η σωστή υγιεινή των χεριών μειώνει την μετάδοση της γαστρεντερίτιδας κατά 23-40%, των αναπνευστικών λοιμώξεων κατά 15-21% και τις ημέρες απουσίας παιδιών από το σχολείο λόγω γαστρεντερίτιδας κατά 29-57%!
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η καθαριότητα των χεριών μπορεί να αποτρέψει τη νόσηση σε ένα από τα τρία παιδιά με γαστρεντερίτιδα και σε ένα από τα πέντε παιδιά με λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος.
«Είναι πολύ σημαντικό να μάθουμε στους μικρούς μαθητές να μην βάζουν τα χέρια τους στο στόμα ή τη μύτη τους. Επιπλέον θα πρέπει να παροτρύνουμε τα παιδιά να χρησιμοποιούν τον αγκώνα και όχι τα χέρια τους για να καλύπτουν το στόμα τους όταν βήχουν ή φταρνίζονται», τονίζει η ειδικός.
Ποια είναι η σωστή υγιεινή των χεριών;
Σωστή υγιεινή των χεριών σημαίνει κατά προτίμηση με πλύσιμο με σαπούνι ή εναλλακτικά με χρήση αντισηπτικού διαλύματος με περιεκτικότητα σε αλκοόλη μεγαλύτερη από 60%.
Το πλύσιμο των χεριών είναι προτιμότερο, γιατί απομακρύνει πιο αποτελεσματικά τους ρύπους, τα μικρόβια και τα χημικά. Να σημειωθεί ότι τα αντισηπτικά έχουν περιορισμένη αποτελεσματικότητα στην απομάκρυνση ιών και βακτηρίων που προκαλούν γαστρεντερίτιδα, οπότε το πλύσιμο των χεριών είναι απαραίτητο μετά από χρήση τουαλέτας.
Προσοχή για τους μαθητές προσχολικής ηλικίας η χρήση των αντισηπτικών διαλυμάτων πρέπει να γίνεται πάντα υπό επίβλεψη από ενήλικα, γιατί υπάρχει κίνδυνος τοξικότητας, εάν το αντισηπτικό έρθει σε επαφή με τα μάτια ή την στοματική κοιλότητα του παιδιού. Είναι προφανές ότι τα αντισηπτικά διαλύματα πρέπει να φυλάσσονται σε σημεία που δεν είναι προσβάσιμα από μικρά παιδιά.
Ποιος είναι ο σωστός τρόπος για να πλύνουν τα παιδιά τα χέρια τους;
Τα βήματα για το σωστό πλύσιμο των χεριών είναι τα ακόλουθα:
- Βρέχουμε τα χέρια με τρεχούμενο νερό και μετά εφαρμόζουμε σαπούνι.
- Τρίβουμε τα χέρια μας μαζί και δεν ξεχνάμε περιοχές όπως τη ραχιαία (πίσω) επιφάνεια των χεριών, ανάμεσα στα δάκτυλα και κάτω από τα νύχια.
- Πλένουμε τα χέρια για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα. Καθώς τα μικρά παιδιά δεν έχουν καλή αίσθηση του χρόνου, μπορούμε να τα βοηθήσουμε μαθαίνοντας τα να λένε ένα τραγουδάκι που να έχει περίπου τη συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, ενώ πλένουν τα χέρια τους.
- Ξεπλένουμε με τρεχούμενο νερό και δεν ξεχνάμε να στεγνώσουμε τα χέρια μας καλά σκουπίζοντας τα με καθαρή πετσέτα, καθώς η υγρασία ευνοεί την διασπορά των ιών.
Οι μαθητές θα πρέπει να μάθουν να πλένουν τα χέρια τους τακτικά και ιδιαίτερα πριν το φαγητό, μετά την τουαλέτα ή το παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους. Μην ξεχνάμε ότι τα μικρότερα παιδάκια χρειάζονται βοήθεια και επίβλεψη.
Πότε ένα άρρωστο παιδί πρέπει να μείνει στο σπίτι και πότε μπορεί να επιστρέψει στο σχολείο;
Το άρρωστο παιδί πρέπει να παραμείνει στο σπίτι και να ξεκουραστεί για να έχει μία ταχύτερη ανάρρωση, αλλά και για να προστατεύσει τους συμμαθητές του από την μετάδοση της λοίμωξης. Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό το παιδί κατά την διαδρομή μίας ίωσης να μην κολλήσει και ένα δεύτερο ιό γιατί η συλλοίμωξη, δηλαδή η ταυτόχρονη προσβολή από δύο ιούς, μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση των συμπτωμάτων του παιδιού.
Ένα παιδί πρέπει να παραμείνει στο σπίτι, εάν:
- Έχει πυρετό
- Έχει κάνει πάνω από δύο φορές εμετό το προηγούμενο 24ωρο
- Έχει διαρροϊκές κενώσεις
- Έχει συμπτώματα από το αναπνευστικό σύστημα όπως βήχα ή έντονη καταρροή, τα οποία επιδεινώνονται ή δεν παρουσιάζουν βελτίωση.
Όσο βελτιώνονται τα συμπτώματα μίας ίωσης, τόσο μειώνεται και η πιθανότητα μετάδοσης αυτής. Τα παιδιά μπορούν να επιστρέψουν στο σχολείο όταν:
- Δεν έχουν πυρετό και δεν έχουν λάβει αντιπυρετικά πάνω από δύο 24ωρα
- Δεν κάνουν εμετούς ή διάρροιες
- Παρουσιάζουν βελτίωση των συμπτωμάτων του αναπνευστικού συστήματος τουλάχιστον το τελευταίο 24ωρο
«Ιδανικά τα παιδιά θα πρέπει να επιστρέφουν στο σχολείο εφόσον παραμένουν χωρίς συμπτώματα για τουλάχιστον δύο 24ωρα», καταλήγει η κ. Παπαδάκη.
